Elviskinderen begeleiden, hoort dat bij de taken van een school? Ja, vindt Nynke Volbeda, ondersteuningscoördinator en rouwbegeleider op het RSG Enkhuizen. Met eigen ogen zag ze hoe een thuiszittende leerling weer naar school kwam, juist omdat daar een begeleidingsgroep rouw en verlies was. Laat rouw nu precies een thema zijn waar veel Elviskinderen mee worstelen.

Door: Judith Kimenai

Een Elviskind wordt geboren na het overlijden van een oudere broer of zus. De term Elviskind is gekozen vanwege de bepalende levensgeschiedenis van Elvis Presley, wiens oudere tweelingbroer overleed tijdens de geboorte. Elvis heeft altijd het gevoel gehad te moeten leven voor twee – als ‘vervangend kind’. Dit heeft hem zijn leven lang op dramatische wijze achtervolgd.

Rouw bij Elviskinderen

Elviskinderen komen dus ter wereld in een periode waarin rouw en verlies de boventoon voeren.

De manier waarop de ouders op dit immense verlies reageren, bepaalt ook in een later stadium hoe het zo’n Elviskind vergaat. Veel ouders geven het kind bijvoorbeeld – meestal geheel onbewust – de boodschap mee dat het het vreselijke gemis goed moet maken. Of de rouwende ouders voelen geen ruimte om hun ‘nieuwe’ kind liefdevol in de wereld te verwelkomen.

In feite krijgt een Elviskind dus een dubbele portie rouw te verwerken: die van zichzelf én die van de ouders. En hoewel Elviskinderen nog niet eens geboren zijn als hun broer of zus overlijdt, zijn de gevolgen van dat dramatische lot in hun latere leven vaak groot.

Elviskinderen op school

Volgens Nynke is het van groot belang dat mensen in het onderwijs bekend zijn met het fenomeen Elviskinderen. “Wanneer een ouder van een leerling overlijdt, begrijpen we allemaal dat die leerling een moeilijk traject door moet. Als het dan niet goed met zo’n leerling gaat, kelderen vaak ook de schoolresultaten. Het is dan voor alle betrokkenen erg fijn dat we als school begeleiding kunnen bieden. Hetzelfde geldt voor Elviskinderen: zij dragen vaak al vanaf de geboorte een extra last met zich mee. De kans is groot dat ook zij in de puberteit extra begeleiding nodig hebben. Dan is het toch enorm helpend als de school kennis over deze kinderen in huis heeft?”, vindt Nynke.

Anders de begeleiding in

Nynke vervolgt: “Sinds ik over Elviskinderen heb gelezen, denk ik regelmatig: als ik dit eerder had geweten, had ik met die depressieve of automutilerende leerling een heel ander gesprek gevoerd. Ik had kunnen checken of ik een Elviskind voor me had. Daarmee zeg ik niet dat iedere depressieve of automutilerende leerling een Elviskind is, maar wel dat deze bijzondere gezinspositie een reden kán zijn voor het destructieve gedrag.”

Op de basisschool beginnen

Niet alleen op de middelbare school zou aandacht moeten zijn voor Elviskinderen. Nynke: “De basisschool zou zich al bewust moeten zijn van de impact die het heeft om een Elviskind te zijn. Dan kan er bij de aanmelding al een vraag aan gewijd worden. Zo is de informatie die in het leerlingdossier komt, in ieder geval volledig.”

Een dergelijke mededeling in het dossier betekent (in veel gevallen) echt niet dat het kind de hele basisschool lang extra begeleiding nodig heeft. Integendeel.

“Kinderen in de basisschoolleeftijd zijn vaak een ster in het verbergen van hun verdriet. Meestal gaat het op die jonge leeftijd nog wel goed, maar komen de problemen pas in de puberteit. Dan is het natuurlijk fijn als de middelbare school in het dossier van de basisschool heeft kunnen lezen dat het om een Elviskind gaat. De begeleider in het voortgezet onderwijs weet dan hij daar ook eens op door kan vragen”, aldus Nynke.

Bewustwording

Het gaat dus eigenlijk vooral om bewustwording. Nynke: “Het probleem oplossen hoeft helemaal niet. Verdriet mag er zijn. Maar het is wel fijn als de leerling zich begrepen en erkend voelt in de worsteling die hij doormaakt.”

Wil jij ook weten hoe je een Elviskind op school begeleidt als het niet goed met hem gaat en de resultaten achterblijven? Meld je dan aan voor het internationale middagsymposium over Elviskinderen op 30 november.