Soms komt er een reactie binnen die zo persoonlijk en bijzonder is, dat hij eigenlijk voor zichzelf spreekt. Onlangs ontving Ard een brief van Bas, die na het lezen van het boek Elviskinderen begeleiden – Uit de schaduw van je overleden broer of zus zijn eigen familiegeschiedenis in een nieuw licht is gaan zien. Het verhaal van zijn vader, en van diens vroeg overleden broer Ton, raakte hem diep en bracht hem tot nieuwe inzichten. Met toestemming van Bas delen we deze brief hieronder, omdat zijn woorden niet alleen laten zien wat het boek kan betekenen, maar ook hoe groot de impact kan zijn van gebeurtenissen die generaties teruggaan.

Beste Ard,

Op een of andere manier voel ik de behoefte om dit met je te delen. Ik denk dat dit komt omdat ik mij gezien en begrepen voel door jouw boek. Niet omdat ik denk zelf een Elviskind te zijn, maar omdat ik ervan overtuigd ben dat mijn vader er op een bijzondere manier een was. Hij overleed 5 jaar geleden na een leven vol problemen met betrekking tot o.a. het aangaan en in stand houden van emotionele, affectieve relatie en een forse alcoholverslaving (zaken waar geen enkele broer of zus van hem grote problemen mee heeft/had). Ik, als zijn kind, ben altijd op zoek geweest naar verbinding met hem. Ik wist dat hij te allen tijde door het vuur zou gaan voor mij en mijn twee broers, maar hij voelde altijd onbereikbaar voor mij. Die onbereikbaarheid gold ook voor andere belangrijke personen in zijn leven, waaronder zijn broers, zussen en ouders en latere partner, mijn moeder. Zo liet hij zich nooit (of alleen met duidelijk fysiek ongemak) knuffelen door zijn moeder, zelfs toen zijn moeder 98 jaar was en hijzelf al ruimschoots met pensioen. Affectie tonen in woorden was er al helemaal niet bij. Een zus sprak eens uit dat hij de meest complexe man was die zij in haar leven ontmoet had. Alleen een flinke dosis alcohol kon hem soms wat losser maken. Als kind en volwassen zoon was ik regelmatig boos, gefrustreerd en verdrietig door zijn emotionele afwezigheid en onbereikbaarheid. Tegelijkertijd zag ik zijn eenzaamheid en zijn worstelingen en voelde ik een drang om hem te beschermen en ervoer ik gevoelens van schuld omdat ik het gevoel had daarin tekort te schieten.

Ongelooflijk bijzonder was dan ook de openheid die hij liet zien in de laatste dagen van zijn leven: hij liet zich omhelzen door zussen, sprak liefdevolle boodschappen uit naar o.a. mijn moeder van wie hij al 30 jaar gescheiden was en was zacht en warm in woord en lichaamshouding. Het was prachtig dat dit hem lukte in die laatste fase en tegelijkertijd zo ontzettend verdrietig dat dit hem in de 75 jaar daarvoor nooit was gelukt. Verdrietig voor hem en zijn dierbaren. De woorden die het meeste indruk hebben gemaakt gaan echter over iemand die alleen de eerste 13 dagen van zijn leven fysiek in zijn nabijheid is geweest: zijn bijna 2 jaar oudere broer Ton. Op zijn sterfbed sprak hij uit dat hij dacht geworden te zijn wie hij was geweest door het overlijden van zijn broer. Gedurende zijn leven heeft hij nooit gesproken over welke invloed het overlijden van zijn broer heeft gehad op hem en het verloop van zijn leven. Blijkbaar ervoer hij pas toen de ruimte of de urgentie om hier iets over te zeggen. En sinds hij dit uitsprak laat dit mij niet meer los.

Op zijn sterfbed sprak hij uit dat hij dacht geworden te zijn wie hij was geweest door het overlijden van zijn broer

Ton is overleden door een noodlottig ongeval: terwijl mijn opa met een klusje bezig was, dronk zijn zoontje buiten zijn gezichtsveld een beker benzine op. Het kind was niet te redden doordat zijn slokdarm en andere delen van de ingewanden onherstelbaar beschadigd waren. Mijn oma raakte buiten zinnen van verdriet en kon nauwelijks nog voor mijn nog geen 2 weken oude vader zorgen (zoals zijzelf zei: “hij werd gewassen in mijn tranen”). Mijn opa besloot het kind op een plek te laten begraven waar mijn oma geen weet van had en ook niet mocht weten. Toen mijn oma na enige tijd nog steeds in diepe rouw was en nog steeds niet goed voor mijn vader kon zorgen, heeft een broer van haar voorgesteld om mijn vader te adopteren. Dit voorstel, in combinatie met mijn overgrootmoeder die haar streng heeft toegesproken, heeft mijn oma de ogen geopend en doen realiseren dat zij echt voor mijn vader moest gaan zorgen. In de jaren daarna ging het steeds wat beter met mijn oma; wel bleef de periode waarin hij overleed (en mijn vader jarig was) een periode van rouw (lang ook met rouwband) tot laat in haar leven.

Zo’n anderhalf jaar geleden ben ik in therapie gegaan vanwege mijn depressieve klachten. Een zeer intense periode waarin ik veel over mijzelf geleerd heb en welke patronen mij bewust en onbewust aansturen. Eén behandelsessie springt daar met kop en schouders bovenuit: ik vertelde de therapeut over (de relatie met) mijn vader en wat hij op zijn sterfbed verteld had. De therapeut stelde mij de vraag of ik weleens gehoord had van het begrip Elviskind. Ik gaf aan dat ik er nooit eerder van gehoord had, waarna zij mij voorstelde om ter plekke een situatie te creëren waarbij zowel mijn vader (gerepresenteerd door een andere patiënt) als Ton (babypop) in de ruimte aanwezig zou zijn. Wat daarna gebeurde kan ik maar moeilijk in woorden uitdrukken. Ik voelde een overweldigende energie van verbinding tussen mijn vader, Ton en mijzelf. Ik keek naar Ton (de pop) en ervoer voor het eerst een enorme affectie voor en een sterke relatie met hem. Op dat moment besefte en voelde ik ineens dat ‘het verhaal van Ton’ niet alleen van mijn grootouders of hun kinderen was. Hij maakte deel uit van mijn verhaal ómdat hij de broer van mijn vader was. Doordát hij op bijna 2 jarige leeftijd gestorven was en mijn vader de gevolgen als pasgeborene en in de eerste maanden van zijn leven (en belangrijke fase van hechting) heeft meegemaakt, heb ik de vader gekregen die hij is geweest. Zo heeft het overlijden van Ton ook een enorme impact gehad op mij, de relatie met mijn vader en mijn ontwikkeling.

Ard, bedankt voor het boek en het delen van jouw kennis en ervaring met Elviskinderen. Het heeft mij erg geholpen bij mijn proces van validatie van mijzelf en van mijn vader, ook al zal hij zelfvalidatie waarschijnlijk nooit echt hebben ervaren. Keep up te good work!

Bas

Over het boek
Het boek waar Bas naar verwijst is Elviskinderen begeleiden – Uit de schaduw van je overleden broer of zus.